Natuurinclusief Waterbeheer: Sleutel tot Duurzaam Nederland

Water

Water is voor iedereen van levensbelang. Een gezond watersysteem is goed voor mens en natuur. Een natuurinclusieve aanpak gaat helpen bij de aanpak van de wateropgaven waar Nederland voor staat.

Achtergronddocument bij Agenda 2.0

Terugblik op de Domeindag Water

Water is veel in het nieuws. Het water is te vies, er is teveel of juist te weinig van. Kan natuurinclusief werken helpen bij de aanpak van de wateropgaven? Dit was de vraag van de eerste domeindag Natuurinclusief Water op maandag 23 september.

Onze visie

Wij stellen voor de wateropgaven – te veel, te weinig, te vies water - aan te pakken met een natuurinclusieve aanpak. Een aanpak waarbij de kracht van de natuur wordt benut. Dit is een strategische en structurele verandering van koers. Daarbij is water hét verbindende element tussen de diverse, grote, maatschappelijke opgaven. Door het waterysteem-denken centraal te stellen – bodem en water sturend – creëren we maatschappelijke meerwaarde voor klimaat, landbouw, biodiversiteit en leefbaarheid.

Waarom?

Nederland kampt met serieuze wateropgaven. Deze problemen vormen steeds meer risico’s voor bewoners, drinkwaterwinning, landbouw, industrie, scheepvaart en natuur. Deze problemen zijn niet met technische maatregelen alleen op te lossen.

Wonen in een delta betekent leven met water en wapenen tegen overstromingen en wateroverlast door hevige regenbuien. Zowel vanuit de zee – rekening houdend met zeespiegelstijging en bodemdaling – als vanuit de rivieren.
In Nederland zijn we goed in water afvoeren. We moeten onszelf echter ook steeds meer beschermen tegen watertekorten. Water strategisch vasthouden en grondwater voeden is cruciaal voor drinkwater, landbouw en natuur.
De kwaliteit van ons oppervlakte- en grondwater is niet op orde. Extra vervuiling door schadelijke stoffen moet worden voorkomen.

Natuurinclusieve oplossingen

Met een natuurinclusieve aanpak zetten we in op oplossen van de waterproblemen én het realiseren van maatschappelijke meerwaarde voor andere functies. Een natuurinclusieve aanpak is nodig in tijden van teveel én te weinig water. Integrale, natuurinclusieve oplossingen of Naturebased Solutions (NbS) bieden kansen om natuur te combineren met waterberging, bronnen voor drinkwater en aantrekkelijke woon- en recreatiegebieden.

Klimaatverandering zet water en het watersysteem verder onder druk. Dat merken we nu al. Zo leidt zeespiegelstijging tot extra druk op de kust en een vergroot risico op verzilting van drinkwaterinnamepunten, landbouwgrond en natuurgebieden. Een toename van intensieve regenbuien veroorzaakt economische en sociale schade voor landbouw, infrastructuur, bedrijven en bebouwing. Langdurige en extreme droogte zet de beschikbaarheid van zoet (drink)water onder druk. Tot slot leiden de hogere temperaturen tot een vergroot risico op hittestress, bosbranden en vissterfte. Natuurinclusieve maatregelen kunnen een belangrijk bijdrage leveren om de problemen op te lossen, door bijvoorbeeld meer water vast te houden voor droge tijden, in een beekdal het water meer ruimte te geven zodat overstroming niet tot schade leidt en dijken te voorzien van een natuurlijk voorland of kwelder waardoor het geheel sterker is.

Natuurinclusieve oplossingen dragen bij aan de leefbaarheid van omgevingen rondom water. Een natuurinclusieve oplossing biedt ook ruimte om te wandelen, fietsen, ontspannen en zwemmen. Dit zorgt voor een belangrijke meerwaarde voor mensen in dorpen, steden en wijken.

Met natuurinclusieve oplossingen versterken we de ecologische veerkracht van watergebieden. Natuurlijke systemen, zoals moerassen en wetlands, kunnen op die manier als natuurlijke buffers dienen en bijdragen aan het opvangen van extreme weersomstandigheden.
Door de natuur te integreren in onze aanpak binnen het domein Water, wordt de biodiversiteit bevorderd. Het creëren van een gevarieerd ecosysteem ondersteunt verschillende planten- en diersoorten, wat de stabiliteit en duurzaamheid van het waterbeheer ten goede komt.

Een gezond, natuurinclusief watersysteem draagt bij aan een natuurlijke waterzuivering. Natuurinclusieve systemen, zoals beplante oevers en natuurlijke filtratie, kunnen de waterkwaliteit verbeteren en helpen bij het verminderen van vervuilende stoffen. Dit is goed nieuws voor mens, dieren en de natuur

Door meer water vast te houden en op te slaan zorgen we er voor dat landbouw, industrie en drinkwatervoorziening ook in de toekomst over voldoende water kunnen beschikken. De beste manier is om regenwater vast te houden en op te slaan in de bodem. Hiermee verminderen we de risico’s op tekorten.

Onze aanpak

Het domein Water stelt een transitie voor waarin we naar een natuurinclusieve aanpak van wateropgaven gaan. Dit doen we zowel in onze eigen bedrijfsvoering en projecten als in de samenwerking met anderen.

Water als verbinder

We willen de sleutelrol die het domein Water speelt in de natuurinclusieve inrichting van Nederland vormgeven in samenwerking met andere sectoren.

- Verbinden met waterbeleid
  Verbinden van Agenda Natuurinclusief met andere water- en ruimteprogramma’s op beleidsniveau zoals het Hoogwaterbeschermingsprogramma en het Deltaprogramma.
- Natuurinclusieve water community
  Ontwikkelen van een actieve water community van betrokken mensen en partijen – bestuurlijke en ambtelijk – die uitwisselt, kennis deelt en elkaar en andere inspireert. We sluiten aan bij - en zoeken kruisbestuiving met - andere communities binnen de watersector zoals die van HWBP, KRW, PAGW, Deltaplan Biodiversiteit. Hiermee geven we vorm aan het breed ontwikkelen en verankeren van het gedachtengoed van een natuurinclusieve watersector.

Water als de motor

Goed waterbeheer helpt vaak bij de aanpak van andere gebiedsopgaven. We willen meters maken en de eigen water-opgaven op een natuurinclusieve manier aanpakken.

- Natuurinclusieve icoonprojecten
  Opzetten, ontwikkelen en uitwerken van natuurinclusieve icoonprojecten rond wateropgaven die inspiratie bieden voor de sector in het geheel.
- Natuurlijk kapitaal in de watersector
  Uitwerken van de economische waarde van een natuurinclusieve aanpak voor de watersector; en mogelijke water-verdienmodellen voor de agrarische sector. Onderdeel hiervan is het uitwerken van een prospect voor investeringen in Naturebased Solutions; in samenwerking met NL2120.
- Maatlat natuurinclusiviteit
  Ontwikkeling van een praktische en inspirerende methode/maatlat om de inzet van een natuurinclusieve aanpak in ontwerp/planvorming/beheer door partijen in de watersector te kunnen meten. De maatlat behoort aan te sporen, uit te dagen en te stimuleren. Hiermee sluiten we aan bij het lopende traject van Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) accounting. Ook sluiten we aan bij de landelijke ontwikkelingen rond natuurmonitoring (LNV, RWS en provincies) en Kennisontwikkeling Klimaatverandering. Met BZK/ RVO wordt onderzocht of voor de ‘Monitor landschap’ natuurvriendelijke oevers opgenomen kunnen worden in de Basisregistratie Grootschalige Topografie.

Icoonprojecten

Project van Zee tot Zweth

Het project zet in op een aaneengesloten park en groenblauwe dooradering tussen Den Haag en het Westland, met ruimte voor klimaatadaptatie, natuur, recreatie en sport. Diverse kleinere gebieden worden doorontwikkeld tot een aaneengesloten gebied aan de rand van de stad, met een meerwaarde voor de natuur en bewoners van Den Haag en Westland. Het icoonproject sluit aan op het programma Nationaal Park Hollandse Duinen en het Zuid-Hollands Programma Landelijk Gebied (ZH-PLG) waarin diverse partners samenwerken. Betrokken partijen zijn Dunea, gemeente Den Haag, Nationaal Park Hollandse Duinen, provincie Zuid-Holland en regionale partners

Blauwgroene dooradering door stad en land

Het project zet in op blauwgroene dooradering van het landelijk gebied, de uiterwaarden van de Lek tot in en rond de stad Utrecht. Met deze blauwgroene dooradering worden de wateropgaven ten aanzien van wateroverlast, zoetwatervoorziening en waterkwaliteit aangepakt. Daarnaast wordt er meerwaarde gecreëerd voor landbouw, natuur, recreatie en gezondheid. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden werkt met diverse partners samen. Deze ambitie sluit aan op het Utrechts Programma Landelijk Gebied (U-PLG) en het gebiedsinitiatief Groen Groeit Mee. Andere betrokken partijen zijn de provincie Utrecht en regionale partners.