Natuurinclusief onderwijs: meer dan een buitenles
Steeds meer scholen zien de kansen die natuurinclusief onderwijs biedt voor de uitdagingen waar ze mee te maken hebben. Zo draagt natuurinclusief onderwijs bij aan de fysieke gezondheid, het mentale welzijn en brede (talent)ontwikkeling. En natuurlijk is leren in en met de natuur voor veel kinderen leuk!
Natuurinclusief onderwijs is meer dan een buitenles: het biedt kansen om de basisvaardigheden te combineren met leren in, over en met natuur. De natuur is integraal onderdeel van het onderwijs, zoals gevisualiseerd in de praatplaat ‘natuurinclusief onderwijs: uitnodiging voor gesprek’. De beweging naar natuurinclusiever onderwijs kan voor veel scholen een nieuwe en belangrijke stap zijn om de uitdagingen van vandaag en morgen aan te pakken. Maar welke kansen kan natuurinclusief onderwijs bieden? En hoe geef je natuurinclusiviteit een plek in jouw onderwijs?
Jolanda Lütteke en Bas van den Berg van Kenniscentrum Mission Zero (De Haagse Hogeschool) brengen dit in kaart in hun onderzoek naar de principes en praktijken van natuurinclusief onderwijs. Een onderdeel van dit onderzoek is de nieuwe podcastserie Natuurinclusief Onderwijs in Nederland. Voor deze serie gaat Jolanda langs bij 11 scholen – van basisschool tot universiteit. Deze groene koplopers en goede voorbeelden vertellen meer over natuurinclusief onderwijs op hun school. In dit artikel gaan we in op een aantal van die principes en kansen die natuurinclusief onderwijs bieden.
Groen is gezond!
Een groen schoolplein, natuureducatie, goede luchtkwaliteit en lekker naar buiten: het vermindert stress en heeft een positieve invloed op het welbevinden en de concentratie. Dat kunnen we wel gebruiken, want talloze onderzoeken laten zien dat de fysieke en mentale gezondheid van de jeugd wel een boost kan gebruiken.
De natuur stimuleert taal- en denkontwikkeling
De natuur speelt als ondersteuner een belangrijke rol in de taalontwikkeling van kinderen, zo blijkt uit het proefschrift ‘Nature as co-teacher’ van Jannette Prins, onderdeel van het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek (SIA). Jonge kinderen voelen zich aangesproken door de natuur, includeren de natuur in hun spel, leren door de natuur veel van de wereld en vatten dit in taal.
Natuurinclusief onderwijs brengt kinderen dichter bij de natuur
Waar je van houdt, daar wil je voor zorgen! Natuurinclusief onderwijs vergroot de verbondenheid met de wereld waarin je leeft. Natuurmonumenten ontdekte onlangs dat jonge mensen veel minder plant- en diersoorten in de natuur herkennen dan oudere generaties. Omdat er de laatste jaren veel natuur is verdwenen, komen we steeds minder in contact met de natuur. Maar dat de staat van de natuur slecht is, betekent niet dat je er helemaal niet van kunt leren. Juist door in aanraking te komen met de natuur zoals deze op dit moment is en door handelingsperspectief mee te geven, leren jonge mensen zorg te dragen voor de wereld om hen heen.
Leerkrachten willen les geven in de buitenruimte
Leerkrachten in het basisonderwijs gaven in een onderzoek van DUO Onderwijsonderzoek in 2017 aan dat ze 25% van de onderwijstijd willen verzorgen in de buitenruimte. En bijna de helft gaf aan dat ze lesstof van rekenen en taal buiten willen behandelen. Zij zien namelijk overwegend positieve effecten van buiten lesgeven. Niet alleen de leerprestaties worden beter, maar leerlingen vinden het ook leuk. Veel vakken lenen zich goed voor buitenlessen en toch vindt naar verwachting niet meer dan één procent van de onderwijstijd buiten plaats.
Haal natuuronderwijs naar binnen
Rekenen, taal én veel andere vakken kunnen goed buiten worden gegeven, en ook als je binnen blijft kun je de les je goed natuurinclusief inrichten. Herken je bijvoorbeeld dat leerlingen in hun rekenschrift vooral rekenen met snoepjes, pizza’s en knikkers? Of dat ze, in het voortgezet- of vervolgonderwijs, vooral rekenen aan economische vraagstukken? Door de voorbeelden toe te spitsen op natuurlijke fenomenen verbind je de natuur integraal met de onderwijspraktijk.
Combineer burgerschap met natuurinclusief onderwijs
Jongeren maken zich steeds meer zorgen over hun toekomst. Denk aan sociale en economische vraagstukken en uitdagingen op het gebied van natuur en klimaat. In de nieuwe conceptkerndoelen van burgerschapsonderwijs voor het praktijkonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs wordt ook duidelijk dat het gesprek hierover tot het domein van burgerschapsonderwijs behoort. In deze doelen staat namelijk: “Het gaat niet alleen om de maatschappij, maar ook om onze planeet, met aandacht voor de wederzijdse relatie tussen mens en ecosystemen, nu en in de toekomst.” Burgerschapsonderwijs leent zich er bij uitstek voor om met leerlingen en studenten in gesprek te gaan en hen handelingsperspectief te bieden!
Natuurinclusief onderwijs is een begrip in ontwikkeling
Natuurinclusief onderwijs biedt dus hoopvolle kansen. Scholen zijn ermee aan de slag en zien positieve resultaten bij hun leerlingen en studenten. Tegelijkertijd is het begrip natuurinclusief onderwijs nieuw en in ontwikkeling. We kunnen veel van elkaar leren en daarom werkt Collectief Natuurinclusief aan het versnellen, verbreden en verbinden van de beweging naar natuurinclusief onderwijs.
Luister de nieuwe podcast over natuurinclusief onderwijs!
Wil je meer weten over deze beweging en hoe natuurinclusief onderwijs er in de praktijk uit ziet? Luister dan vanaf 6 november naar de nieuwe podcast Natuurinclusief Onderwijs in Nederland, die het Kenniscentrum Mission Zero in opdracht van het domein Onderwijs maakte. Iedere twee weken vind je een nieuwe aflevering op Spotify!